Goed

7 August 2022 - Preek - Hervormde Gemeente Oost

Ik begin vrolijk. Ik begin zoals je een preek nooit moet beginnen. U bent dus gewaarschuwd. Dat gaat zo. We hebben te maken met het probleem van de stikstof en met het probleem van de waterkwaliteit. We hebben het probleem van de opwarming van de aarde. We hebben te maken met een stijgende zeespiegel. We hebben te maken met droogte. De temperatuur stijgt wereldwijd. Dat heet de klimaatcrisis. Er zijn meer crises, want er woedt een oorlog in Oekraïne. Die veroorzaakt veel leed, angst, en verwoesting. Die oorlog kost heel veel geld en is ook niet goed voor het milieu. Elders in Azië zijn er spanningen tussen China en de VS. En in het Midden – Oosten zijn er ook spanningen. Dan hebben we te maken met een scheve verhouding van rijken en armen, terwijl alles steeds duurder wordt, vooral de energierekening. Is er nog voldoende water? Voldoende gas deze winter in Europa? Er zijn te weinig huizen. Er komen vluchtelingen aan in Nederland en we weten niet goed hoe we ze kunnen opvangen. De zorg raakt nog steeds overbelast. Het leger, de politie, het onderwijs. Er is een vertrouwenscrisis, zoals iemand vrijdag zei. Veel van deze problemen hangen op een bepaalde manier ook nog eens met elkaar samen. En dan hebben we het nog niet eens over onze eigen persoonlijke problemen gehad. In ieder geval kan het gevoel je bekruipen dat er teveel problemen zijn tegelijkertijd. Dat het moeilijk is, ingewikkeld, en wel heel veel tegelijk.

En dan, moet je je voorstellen, dan komt er iemand, het is de profeet Jesaja, of althans het is degene die de laatste hoofdstukken van dat Bijbelboek geschreven heeft en die schrijft op dat het spreken van God vandaag dit betekent:
Zie, ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
Wat vroeger was raakt in vergetelheid,
niemand zal daar meer aan denken.
Er zal alleen maar blijdschap zijn. (…)
En dan moet je opletten, want God spreekt niet als de voorzitter van een vergadering, God spreekt niet op de manier van iemand die uitlegt hoe je een nieuw apparaat dient te gebruiken, God spreekt als een dichter, dit is poëzie. En dan weet je het: dit is taal die mooi is, die een beroep doet op ons gevoel voor schoonheid, die een beroep doet op je hart. En dóór gaat het: geweld raakt definitief uit de mode, want: ‘een wolf eet samen met een lam en een leeuw eet gras net als een koe.’ Er wordt een veilige plaats geschapen: ‘Zij zullen huizen bouwen en er zelf in wonen, wijngaarden aanleggen en zelf de druiven oogsten, in wat zij bouwen zal geen ander gaan wonen, van wat zij planten zal geen ander eten.’ Dus ook al zien we met ons verstand misschien niet hoe alles in orde kan komen, hier wordt een beroep op ons hart gedaan, op ons gevoel voor schoonheid, voor goedheid. Er wordt iets wakker geroepen bij ons, dat de werkelijkheid waarin wij leven en de geschiedenis waarvan wij onderdeel zijn zich kan openen als een ruimte van goedheid, van openbaring en van goddelijke aanwezigheid. De taal van dit gedeelte nodigt je uit om je gevoel hiervoor te laten spreken, het roept daartoe op. Luister nog een naar de dichter: ‘Nog voordat ze mij roepen, zal ik antwoord geven. Terwijl ze nog aan het bidden zijn, doe ik al wat ze vragen.’ Het is niet moeilijk je voor te stellen hoe vrolijk de schrijver je hier bij aankijkt. Natuurlijk, de dingen zijn nu eenmaal wat ze zijn, maar je weet ook dat wijzelf en de hele wereld om ons heen in een ander licht komen te staan met elk nieuw inzicht dat je krijgt.

Dat is iets wat in onze tijd steeds vaker gebeurt. Morgen, maandag 8 augustus is de gedenkdag van de heilige Dominicus Guzman, geboren in Spanje, een priester die leefde van 1170 tot 1221 en die de orde van de predikheren gesticht heeft, de klossterorde die bij ons beter bekend is onder naam van de dominicanen. Ook op Terschelling woont er in elk geval één dominicaan. Dominicus legde in zijn tijd de nadruk op scholing en op een eenvoudig leven, dat laatste net als zijn tijdgenoot Franciscus van Assisi. Dat was bijzonder in die tijd, waarin de geestelijkheid ervan verdacht werd meer aandacht te hebben voor uiterlijke rijkdom dan voor innerlijke wijsheid. Bovendien was het een moedig gebaar dat Dominicus ervoor ijverde dat de mensen uit zijn orde een degelijke theologische scholing zouden krijgen. Dominicus aarzelde niet hen naar de universiteiten van die tijd te sturen, ook wanneer deze instellingen door veel geestelijken met wantrouwen bekeken werden. Dominicus legde ook nadruk op de aandacht voor de cultuur, waarin je leeft. En juist op dat gebied is de afgelopen tijd iets heel bijzonders gebeurd. Want misschien heb je de foto gezien waarin de Paus een indianentooi droeg. Dat was toen de paus op bezoek in Canada was. In dat land hebben kerken en overheidsinstanties samengewerkt in wat ooit een kosten-effectieve manier zou zijn geweest om om te gaan met het ‘indianenprobleem’, zoals dat toen werd genoemd Gemeenschappen van de oorspronkelijk bewoners van het land werden beroofd van hun rechten, van hun taal, van hun identiteit en hun cultuur. De afgelopen jaren zijn er in Canada duizenden anonieme graven ontdekt van Indiaanse kinderen, die begraven waren op de terreinen waar ooit de kostscholen stonden waar zij verplicht werden heropgevoed. Het gebaar van de Paus om een indianentooi te dragen kan daarom niet onderschat worden. Want daarmee wordt ook gesymboliseerd dat Christus zelf de drager is van een indianentooi. Waarmee duidelijk gemaakt wordt dat het een enorm misverstand is dat christelijk geloof op gespannen voet zou staan met de cultuur van de Native Americans. Want dat was namelijk wat lang gedacht werd door de mensen die vanuit Europa in Canada kwamen wonen en hun geloof hadden meegenomen. Alsof de manier van geloven van de immigranten uit Europa niet ook net zoveel met hún cultuur te maken had.

De foto op de voorkant van uw liturgiebladje laat iemand zien in de hoofdstad van Nicaraqua, Manaqua genaamd. Hij heeft zich verkleed als Dominicus Guzman, want dat is de patroonheilige van de stad Managua. Rond 8 augustus wordt daar dagenlang feest gevierd. Had u gedacht dat je je als je je zou verkleden als Dominicus je er zo uit zou zien? Het is geest van de stichter van de kloosterorde van de Dominicanen, die het belang van kennis de cultuur benadrukt heeft, de cultuur waarin het christelijk geloof door zijn orde gepredikt werd. En zo laat deze man die zich heeft willen verkleden als Native American precies zien wat Dominicus bedoelde. Het was volgens Dominicus immers nooit de bedoeling om de cultuur te vernietigen waarin het geloof verkondigd werd.

Er zijn overal problemen. ‘Je hoeft niet bang te zijn, zelfs niet als je je klein voelt ten opzicht van de grote problemen, die je voor je ziet,’ zegt Jezus aan zijn leerlingen. In het gedeelte uit het evangelie van Lucas wordt dit vertrouwen verbonden met oplettendheid, met waakzaamheid. Want er kan zomaar iets gebeuren. Er kan van alles gebeuren. De dingen gebeuren als je het niet verwacht. Zorg dat je rijk wordt, zegt Jezus, in wat onverslijtbaar is. Verzamel een duurzame schat, die niet verslijt. Die blijft. Zoek het koninkrijk, de rest komt vanzelf.

De wereld is niet in onze macht, maar op de plaats war jij bent word je geroepen om het goede te zoeken, het goede te doen, ook al is het soms onduidelijk wat dat goede is en onduidelijk wat de consequenties zijn wanneer het wordt gedaan.
Want het goede wil gedaan worden. Ook door ons. Altijd en overal.

Lucas 12, 32 en Jesaja 65, 17 - 40