‘Wadden verdwijnen’
Drie weken geleden verscheen het laatste IPCC – klimaatrapport. Het voorspelt een ramp in slow-motion. Een Nederlandse krant (Algemeen Dagblad) kopte: ‘Wadden zouden zomaar kunnen verdwijnen.’ De krant citeert Ester Kuppen, milieukundige en senior projectmedewerker van de Waddenvereniging. In een zomer van bosbranden en overstromingen klinkt het als de aankondiging van een plaatselijk einde der tijden.
Ik dacht terug aan de jaren tachtig van de vorige eeuw. Volgens de schrijver Douglas Coupland verwacht je als je jong bent dat het einde van de wereld komt. Als je ouder wordt verandert dat. In die tijd huisde de theologische faculteit van de rijksuniversiteit Utrecht hoog in een flatgebouw in De Uithof, de campus van de universiteit. Ik volgde in dat gebouw de lessen en zat er op de bibliotheek, die op de zeventiende etage gevestigd was. Je had vandaaruit een prachtig uitzicht over De Bilt, Bilthoven, Bunnik en Zeist. Vanachter mijn tafel keek ik kilometers ver over een prachtig parklandschap met vriendelijke bebouwing tussen bossen en weilanden. Het was indrukwekkend.
In diezelfde tijd maakten veel mensen in Nederland zich zorgen om de wapenwedloop. Oost – en West – Europa waren gescheiden door het zogeheten IJzeren Gordijn. Over en weer werden er raketten opgesteld, die voorzien waren van atoomwapens. Officieel waren ze bedoeld ‘als afschrikking,’ maar hoe kon je er zeker van zijn dat degene die ze mocht bedienen voldoende stressbestendig was om geen domme dingen te doen? Zouden de raketinstallaties wel voldoende beveiligd zijn? Zou er geen misbruik van gemaakt kunnen worden? Vanaf de zeventiende etage zag ik ze in mijn fantasie neerkomen, de raketten die het landschap zouden verwoesten en die een einde zouden betekenen voor veel mensen die daar leefden. Ik hoorde ook bij die mensen. In films en artikelen uit die tijd werd ingespeeld op die angst. Kakkerlakken hadden meer kans om te overleven dan mensen, las ik.
Als je verder leest in de krant wordt duidelijk dat Ester Kuppen spreekt over de mogelijke verdwijning van de bij eb droogvallende platen in de Waddenzee, vanwege het stijgen van de zeespiegel.. Dat geeft een ander beeld dan wat ik dacht toen ik ‘Wadden kunnen verdwijnen’ las, maar het is nog steeds geen goed nieuws, in het bijzonder niet voor alle trekvogels die van de huidige Waddenzee afhankelijk zijn. Bovendien staat de toekomst van heel Nederland op de lange termijn op het spel vanwege de zeespiegelstijging, die verwacht wordt.
De klimaatrapporten laten al vanaf 1996 weten dat signalen die erop wijzen dat het de verkeerde kant opgaat, spijkerhard zijn. Het woord ‘klimaat’ heeft voor ons hierdoor iets dreigends gekregen. Hoe zou dat zijn voor de mensen die deze rapporten opstellen? Klimaatwetenschappers presenteren telkens opnieuw zorgelijke feiten, maar merken dat weinig leiders de feiten werkelijk serieus nemen. Veel mensen zien klimaatverandering vooral als een probleem van de toekomst. Er altijd weer andere problemen zijn die om de aandacht schreeuwen. De altijd en overal aanwezige klimaatverandering verdwijnt gemakkelijk van de agenda. De opstellers van de rapporten laten weten angst te voelen en emotionele stress vanwege de feiten die ze moeten presenteren. Ze maken zich ernstige zorgen over het toekomstige bestaan van hun kinderen.
Het is een ongemakkelijk gevoel om te horen dat we als gemeenschap van mensen onzorgvuldig met de aarde omgaan. Er roofbouw op plegen. Dat we niet goed zorgen voor de wereld waar we op leven. Dat kan ermee te maken dat alleen mensen een stem hebben, waarmee ze politieke invloed uit kunnen oefenen. Is het misschien een idee om bijvoorbeeld de Waddenzee een stem te geven? Is het een idee om dieren aanspraak te laten maken op rechten? Vooral kinderen beseffen scherp welke problemen er zijn. Ze stimuleren in hun gezinnen het gebruik van vegetarische maaltijden. Dat is iets heel praktisch waar je dagelijks op kunt letten. Zo nu en dan meedoen aan een opruimactie kan ook. Afscheid nemen van je houtkachel, hoe denk je daarover? Jouw manier van leven beïnvloedt het klimaat niet. Ons aller manier van leven wel.
Zondag 12 september vieren we onze Stranddienst op het Groene Strand van West Terschelling. We nemen deze zondagochtend de gelegenheid om uitgebreid, uitbundig en met volle teugen te genieten van de natuur. Je kunt dat overigens elke dag proberen een moment te doen. Neem gerust de tijd om daarbij stil te staan. Richt je op de schoonheid en het goede. Je kunt ook dat zien als een vorm van geloof.